Thứ trưởng Bộ TT&TT Lê Nam Thắng. Ảnh: Vũ Nhung

PV: Bộ TT&TT vừa ban hành Thông tư số 22/2014 về Quy hoạch kho số viễn thông. Tại sao cần phải ban hành quy hoạch này và căn cứ nào để đưa ra quy hoạch, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Lê Nam Thắng: Như chúng ta đã biết, năm 2009, Quốc hội đã thông qua Luật Viễn thông, có hiệu lực từ 1/6/2010. Sau đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 25 hướng dẫn thi hành Luật Viễn thông, trong đó có quy định rõ kho số là tài nguyên viễn thông quốc gia, giao Bộ TT&TT xây dựng và ban hành Quy hoạch kho số viễn thông theo hướng bảo đảm quản lý sử dụng hiệu quả nhất, phục vụ tốt nhất nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, cũng như nhu cầu liên lạc của người dân. Đó là sở cứ quan trọng để Bộ TT&TT nghiên cứu xây dựng và ban hành Thông tư về Quy hoạch kho số .

Trên cơ sở những văn bản pháp luật trên, Bộ TT&TT đã làm việc với các doanh nghiệp viễn thông, khảo sát đánh giá tình hình thực tế phát triển của thị trường, của công nghệ để từ đó đưa ra quy hoạch kho số bảo đảm việc sử dụng tài nguyên hiệu quả, bảo đảm tính bền vững của quy hoạch này trong một thời gian dài, tránh việc thường xuyên thay đổi mã số ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Khi xây dựng quy hoạch kho số mới, Bộ đã nghiên cứu rất kỹ về thị trường, công nghệ. Nhiều người thắc mắc tại sao phải ban hành quy hoạch này, có rất nhiều lý do cần thiết.

Thứ nhất, quy hoạch kho số viễn thông, đặc biệt là quy hoạch mã vùng, mã mạng đã tồn tại hơn 50 năm nay, từ khi có ngành viễn thông Việt Nam. Đến năm 2008, chúng ta có điều chỉnh một chút là thêm đầu mã mạng có ba chữ số, còn về cơ bản quy hoạch mã vùng, mã mạng cũ không thay đổi. Trong khi đó, công nghệ, khoa học lại phát triển rất nhanh chóng và thay đổi rất lớn.

Cụ thể, 15 năm trước, dịch vụ thông tin di động còn rất hạn chế, chỉ khoảng vài triệu người sử dụng dịch vụ trong khi lượng người sử dụng dịch vụ cố định lên tới hàng chục triệu. Nhưng hiện tại, bức tranh đã thay đổi nhanh chóng với gần 133 triệu thuê bao di động, chỉ còn 7 triệu thuê bao cố định. Rõ ràng là về mặt công nghệ, dịch vụ điện thoại cố định ngày càng giảm, dịch vụ di động ngày càng phát triển. Thế nhưng đầu mã dùng cho quy hoạch mã vùng, mã mạng chỉ có 9 đầu mã (từ đầu 1 đến đầu 9). Trong 9 đầu mã này, có 2 mã (đầu 9 và đầu 1) sử dụng cho di động, 7 mã còn lại dành cho cố định. Điều này dẫn đến sự bất cập: số mã mạng rất ít, trong khi số thuê bao điện thoại di động rất lớn. Số thuê bao điện thoại cố định rất ít nhưng lại được sử dụng số mã mạng rất nhiều. Đấy là bất cập cơ bản.

Chính vì vậy, để giải quyết những bất cập này, năm 2008 chúng ta đã phải có giải pháp tình thế là bắt buộc thêm một mã mạng có độ dài ba chữ số, dẫn đến việc hiện nay có thuê bao 10 số, 11 số. Nếu chúng ta để tình trạng này tiếp tục diễn ra thì càng ngày càng bất cập. Đặc biệt, hiện nay kết nối di động không chỉ giữa người với người mà còn giữa cả người với máy, máy với máy, bởi theo xu hướng nhà thông minh, tất cả thiết bị trong nhà như bếp điện, máy giặt... đều sẽ kết nối Internet. Theo dự đoán của các tổ chức thế giới, đến năm 2050, trên thế giới có khoảng 50 tỷ kết nối. Nếu chúng ta không quy hoạch các đầu số di động thì các đầu số hiện naycòn không thể bảo đảm kết nối giữa người với người, chứ chưa nói đến việc kết nối máy với máy trong tương lai. Cho nên, để bảo đảm cho sự phát triển của công nghệ về lâu dài, chúng ta phải quy hoạch, tổ chức lại cho hợp lý.

Lý do thứ hai là vì môi trường kinh doanh. Như chúng ta đã biết, 15 năm trước, môi trường viễn thông của Việt Nam là độc quyền, chỉ có một doanh nghiệp duy nhất là VNPT. Bây giờ, chúng ta có hàng chục doanh nghiệp hạ tầng mạng, hàng trăm doanh nghiệp cung cấp dịch vụ. Số lượng cần sử dụng mã số tăng lên rất nhiều. Trước đây, chúng ta không có khái niệm nhà cung cấp dịch vụ nội dung (CP). Trong những năm gần đây, trước sự phát triển của Internet và smartphone, dịch vụ nội dung phát triển rất mạnh. Trước đây, chúng ta không có đầu số cho CP. Bây giờ chính là lúc chúng ta phải quy hoạch lại cho phù hợp với thị trường mang tính cạnh tranh cao, có sự tham gia của nhiều doanh nghiệp.

PV: Khi đưa ra Quy hoạch mới, Bộ TT&TT đã tính toán, dự liệu ảnh hưởng đến người sử dụng hay chưa, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Lê Nam Thắng: Như chúng ta đã biết, trong quy hoạch kho số mới này, cái thay đổi lớn thứ nhất là quy hoạch mã vùng. Mã vùng chỉ phục vụ cho các cuộc gọi cố định, đặc biệt là đường dài. Theo số liệu thống kê của các nhà mạng thì tổng lưu lượng các cuộc gọi đường dài, từ di động gọi vào các máy cố định, và từ quốc tế vào máy cố định Việt Nam… (tức là những cuộc gọi có đầu mã vùng) chỉ chiếm 1,6% tổng lưu lượng viễn thông của Việt Nam. Như vậy, tác động thực sự tới các cuộc gọi rất hạn chế, hơn nữa các máy cố định cũng chủ yếu là của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp chứ phạm vi ảnh hưởng tới người dùng cá nhân thì rất ít.

Tất nhiên, khi thay đổi thì phải có ảnh hưởng, nhưng tác động thực tế là không lớn.

Thay đổi thứ hai có thể tác động lớn hơn đến xã hội là sau khi bố trí sắp xếp lại mã vùng, các mã vùng thừa ra (3x, 4x, 5x, 7x, 8x) sẽ được dùng cho mã mạng di động. Đây là cơ hội để chúng ta chuyển tất cả các thuê bao 11 số (1xx) hiện nay thành 10 số. Cũng có nghĩa là chỉ những thuê bao 11 số mới chịu ảnh hưởng của Quy hoạch mới. Cần lưu ý rằng, đối với các thuê bao này thì 7 số cuối vẫn giữ nguyên. Ví dụ đang dùng số 11 số với đầu mã 0126, sau đó có 7 số thuê bao thì chỉ thay đổi 3 số đầu thành 126. Khi thay đổi mã này, Bộ sẽ chuyển mã mạng di động từ 3 số xuống thành 2 số.

Đây là một thay đổi này theo chiều hướng tích cực, vì tất cả người sử dụng 11 số đều muốn được dùng 10 số, ngắn hơn, dễ nhớ hơn.

Một số tờ báo phản ánh rằng, Quy hoạch được ban hành đúng dịp Tết Dương lịch, nhiều doanh nghiệp có ý kiến là đã quen số rồi, giờ phải thay đổi toàn bộ số điện thoại trên mẫu mã, bao bì… thì gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Thứ trưởng đánh giá như thế nào về vấn đề này?

Thứ trưởng Lê Nam Thắng: Cần làm rõ rằng Thời điểm 1/3/2015 chỉ là thời điểm có hiệu lực của quy hoạch chứ không phải tất cả các nội dung quy hoạch đều phải thực hiện từ 1/3. Trong Thông tư đã nêu rõ là để triển khai quy hoạch này, Bộ sẽ xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể để triển khai quy hoạch, và kế hoạch này có thể diễn ra trong nhiều năm. Nói cách khác, Quy hoạch là để người dân biết định hướng của Nhà nước, còn sau đó Nhà nước mới xây dựng kế hoạch cụ thể để thực hiện quy hoạch.

Việc thay đổi mã vùng dự kiến sẽ được tiến hành thành nhiều giai đoạn, theo từng khu vực, có thể hàng năm sau mới xong phần đổi mã vùng. Sau khi chuyển đổi xong mã vùng mới xây dựng tiếp kế hoạch chuyển đổi thuê bao 11 số sang 10 số. Như vậy, việc thực hiện quy hoạch được thực hiện trong thời gian rất dài. Nhóm đối tượng bị ảnh hưởng sẽ được thông báo lộ trình cụ thể để dần thay đổi chứ không phải từ 1/3 tất cả đều phải thay đổi. Sẽ có lộ trình từng bước, đổi mã vùng khu vực nào trước, khu vực nào sau, thời gian bao lâu để đảm bảo tác động ít nhất đến xã hội.

Đồng thời, khi có kế hoạch cụ thể, Bộ cũng sẽ phối hợp với doanh nghiệp viễn thông để có biện pháp, giải pháp cụ thể làm sao ảnh hưởng ít nhất. Doanh nghiệp sẽ thông báo đến đối tượng bị ảnh hưởng trước 60 ngày để họ kịp chuẩn bị.

Trong thời gian thực hiện thay đổi, nhà mạng sẽ triển khai các biện pháp kỹ thuật còn người dân, tổ chức, doanh nghiệp không phải làm gì cả. Các hệ thống kỹ thuật sẽ lập trình song song cả số mới và số cũ. Thời gian đầu, người dân có thể sử dụng cả hai số này, chỉ có điều khi người dân gọi vào số cũ thì sẽ có thông báo cần phải quay số mới. Việc thông báo tự động được thực hiện trong thời gian dài rồi mới chuyển đổi hoàn toàn.

Bộ TT&TT cũng sẽ có thông báo đến tất cả các cơ quan quản lý viễn thông của các nước, Liên minh viễn thông quốc tế về sự thay đổi này.

PV: Vậy nội dung nào của Quy hoạch sẽ được thực hiện đầu tiên thưa Thứ trưởng? Hiện tại đã có kế hoạch cụ thể cho nội dung này hay chưa?

Thứ trưởng Lê Nam Thắng: Như tôi đã nói ở trên, Bộ TT&TT đang xây dựng kế hoạch để triển khai quy hoạch trong thời gian dài. Có những nội dung chẳng ảnh hưởng đến ai thì có thể thực hiện ngay như quy hoạch cung cấp thêm đầu mã cho các CP.

Còn những vấn đề có ảnh hưởng, tác động xã hội thì cần có thời gian chuẩn bị kỹ hơn. Trước mắt, trong năm 2015, chúng tôi sẽ tập trung cho việc quy hoạch mã vùng. Tuy nhiên, sẽ không thay ngay một lúc hàng chục mã vùng mà thực hiện theo từng giai đoạn, vùng trước, vùng sau sẽ có kế hoạch cụ thể.

Có một lợi ích rất lâu dài của việc quy hoạch mã vùng, đó là để phù hợp với công nghệ. Trước đây, việc chia vùng là để bảo đảm cho người nghèo, người thu nhập thấp có thể gọi nội hạt trong vùng với giá thấp nhất. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ (chẳng hạn, môi trường Internet thì cả thế giới là một vùng, hoặc với điện thoại di động thì cả nước là một vùng) và với hiện trạng giá dịch vụ viễn thông ngày càng giảm, thì cần quy hoạch để giảm số vùng. Hiện cả nước đang có 63 vùng điện thoại cố định. Nhưng với quy hoạch mới, chúng ta sẽ sắp xếp lại số vùng theo địa bàn hành chính, ví dụ các tỉnh Tây Bắc đều bắt đầu bằng mã vùng 20, 21… Trong tương lai gần sẽ chỉ còn  khoảng 10 vùng còn lâu dài hơn nữa thì cả Việt Nam sẽ chỉ còn 1 vùng.

PV: So với những thay đổi năm 2008 thì Quy hoạch mới của năm 2015 có điểm nào khác biệt thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Lê Nam Thắng: Năm 2008, các mã vùng có độ dài 1, 2 và 3 số. Năm nay khi quy hoạch lại toàn bộ mã vùng thì tất cả sẽ thống nhất còn lại 3 chữ số và phân theo vùng chạy từ Bắc vào Nam. Cần nói lại rằng khi xây dựng quy hoạch mới, chúng tôi đã bàn rất kỹ với các doanh nghiệp viễn thông, nhất là VNPT vì Tập đoàn này đang có số lượng thuê bao cố định nhiều nhất, nhưng các doanh nghiệp đều nhất trí cao, có khả năng thực hiện khi có kế hoạch cụ thể. Trọng tâm của Bộ TT&TT trong năm 2015 này, vì vậy, sẽ là chuyển đổi mã vùng cố định.

PV: Xin cám ơn Thứ trưởng!

T.C(ghi)